Para acabar el mes de abril
que ya se nos va (entra mayo y sale abril; tan garridico que le vi partir),
nada mejor que recordar a Ramón Cabanillas, poeta cambadés con quien aprendí a
leer versos en gallego después de Rosalía. Mis padres me compraron las obras
completas, primero un tomo, luego otro, en aquel estanco, librería y papelería
que había en la Calle Calvo Sotelo de Marín. Sus versos me acompañaron y me
acompañan. Fue un poeta costumbrista (Vento
mareiro), civil y patriótico (A terra
asoballada), amoroso ( A rosa das cen
follas). Creo que nunca se ha traducido al castellano y alguna vez he
pensado en traducir su rosa, pero tal
y como está el paño creo que no merece la pena.
Os dejo en prenda este hermoso poema dedicado a una pobre
loca de pueblo. Lo musicó Juan Pardo hace una poridad de años en aquel LP que
se llamó Galicia, miña nai que tés dous
mares. Con él vuelvo a la adolescencia.
POBRIÑA
DA TOLA
Non teño
parentes
amores nin
chouza.
Aldea en
aldea,
parroquia
en parroquia,
ando polo
mundo
arredada e
soia.
Xanto
cando atopo
cunha
almiña boa
que polos
seus mortos
bótame de
esmola
a cunca do
caldo
e o anaco
de broa.
Durmo nos
camiños
érgome coa
aurora,
lávome nas
fontes
de crara
auga morna,
e as
noites que a lúa
loce
briladora,
como nun
suspiro
paso as
horas mortas
mirando
para ela,
cantándolle
copras:
Lúa, lúa
branca
como me
namoras (bis)
Os cans
que me ladran,
e os nenos
que xogan
tirándome
pedras,
chamándome
tola,
atraveso
veigas,
rubo
corredoiras,
e salto
valados
cubertos
de roxas
espiñas de
estripos
e ortigas
treidoras
que
fírenme a carne
e ráchanme
a roupa…
¡a roupa
dos probes
que nunca
foi nova!
A xente do
mundo
que di que
esta corda
marmura ó
toparme:
¡Probiña
da tola!
E non é
verdade.
¡Abofé…
abofé que estou corda!
¡Si a
xente soupera!…
Cando
camiñando
paso polas
hortas
a tempo
que a gente
turra da
espiocha
ou cava
patatas
ou pranta
cebolas
sempre hai
un que diga:
- ¿A ónde
vas Rosa?
I eu que
nunca quixen
andar con
parolas
- ¡Demo de
xudío!
- ¿A ti
que che importa?
E, sin
mais palique,
vírome de
costas;
mais ben
me porcato,
facéndome
a xorda
que queda
decindo:
¡Probiña
da tola!
O conto é
que un fillo
¡bo mozo!
da dona
do Pazo da
Gándara
andúvolle
ás voltas,
¡As cousas
do mundo!
|
O triste
da historia
foi que o
mozo ó irse
deixouna
sen honra.
Eu non me
recordo…
¡Bah!
¿Quén se recorda?
Pero eu
non acerto
que ten
esa historia
que, cando
contala
tristeiros
escoitan,
namentras
eu saio
correndo
da horta,
os homes
salaian,
e as
vellas e as mozas,
co mandil
nos ollos,
doloridas
choran
decindo en
voz baixa:
¡Probiña
da tola!
A xente do
mundo
que di que
está corda
marmura ó
toparme:
¡Probiña
da tola!
E non é
verdade.
¡Abofé…
abofé que estou corda!
¡Si a
xente soupera!…
que non é
verdade.
¡Abofé
estou corda!
¡Si a
xente soupera
que eu
vivo na groria!
Cando a
noite cobre
o pinal de
sombras,
dúrmome
nun leito
de
fiunchos e follas,
e a pouco
desperto
e vexo una
pomba
que baixa
do ceo
voa que
revoa,
e ven no
meu colo
pousarse,
e mimosa,
rúbeseme ó
peito,
e bícame
na boca,
fálame dos
anxes
da Nosa
Señora.
¡E todas
as noites
ven a
branca pomba
e conmigo
fala
e conmigo
xoga;
ate que
alumeando
o pinal a
aurora
rube cara
o ceo
voa que
revoa!
Por eso me
río
cando
¡meigas fora!
a xente do
mundo
que di que
está corda
marmura ó
toparme
¡Probiña
da tola!
|